Wat is het?
Xanthos-Letoon is de archeologische vindplaats van twee nabijgelegen monumenten uit de 5^de en 4^de eeuw voor Christus die de Lycische beschaving vertegenwoordigen. Xanthos was het centrum van cultuur en handel in het oude Lycië. Het heiligdom van Leto (de Letoön) was één van hun belangrijkste religieuze centra. De Lyciërs hadden hun eigen schrift, en in Xanthos en Letoon zijn twee- en drietalige inscripties gevonden die hebben geholpen bij het ontcijferen van de Lycische taal.

Cijfer: 6,5 (Het is – ongewoon voor Turkse bezienswaardigheden – nogal een chaotische plek, en het nabijgelegen en vergelijkbare Tlos is eigenlijk ‘beter’. Maar als je vasthoudend blijft rondstruinen vind je vooral de Lycische rotsgraven en sarcofagen die de moeite waard zijn.)

Toegang: 50 TL (2,5 EUR).

Hoeveel tijd: Een uur.

Opvallend: Ik bezocht alleen Xanthos, in Letoön is naar verluidt nog minder te zien. ‘Ergens’ langs de weg ligt de Xanthos Acropolis, met z’n theater en resten van drie monumentale tombes. Het is niet zo’n groot terrein en de meest Hellenistisch-Romeinse ruïnes stellen weinig voor in vergelijking met andere sites in Klein-Azië.

De blikvangers zijn ook hier al de typisch Lycische pilaartombes. Het stenen ‘graf’ balanceerde metershoog bovenop de stenen pilaar, zo prominent dat de overleden hooggeplaatste personen dagelijks in beeld bleven. Helaas zijn de mooist versierde elementen van deze tombes lang geleden al naar het British Museum in Londen “ontvoerd” zoals het informatiebord het noemt.

In een hoekje van het terrein staat een intrigerende, hoekige zuil: een stèle met inscripties in de Lycische en Griekse taal, die ertoe heeft bijgedragen dat het Lycische schrift ontcijferd werd.

Het grootste deel van de bezoekers laat het hier bij (20 minuten is al veel), maar de stad lag verspreid over meerdere heuvels dus er is nog meer te ontdekken. Dit begint achter de parkeerplaats en staat niet aangegeven. Het lijkt of je alleen bij nog wat meer magere resten uit de Hellenistische, Romeinse en Byzantijnse tijd komt, maar je moet de smalle wandelpaadjes heuvelop blijven volgen. Op Maps.me kun je zien waar je ongeveer loopt en hoe je weer terug kunt komen.

Het was lekker om zo een tijdje in de natuur te wandelen en me te laten verrassen door wat ik aan zou treffen. Kort werd ik opgeschrikt door een hevig gesis – ik dacht van een slang, maar het bleek een boze schildpad waar ik bijna op was gestaan. Her en der verspreid liggen Lycische sarcofagen in het gras tegen de hellingen. Sommige hebben nog reliëfs in goede staat.

Als je helemaal omhoog klimt, kom je bij uit de rotsen gehouwen tombes zoals ze ook in Tlos te zien zijn. Vanaf dit uitkijkpunt zie je ook dat de hele omgeving tegenwoordig in gebruik is voor tomatenkassen.