Wat is het?
Het Modern ensemble van Pampulha representeert een periode uit de Zuidamerikaanse architectuurgeschiedenis waarin het kille Europese modernisme werd beantwoord met een vloeiende architectuurtaal. De architect Oscar Niemeyer en de landschapsarchitect Roberto Burle Marx ontwierpen in 1940 in deze stijl een tuinstad in een buitenwijk van Belo Horizonte rondom een kunstmatig meer. De overgebleven gebouwen zijn een casino, een balzaal, een jachtclub en een kerk, de Igreja São Francisco de Assis.

Cijfer: 6,5 (Hoewel sommige gebouwen niet in de beste staat verkeren, heeft het algemene doel van het creëren van een openbare ruimte voor ontspanning en beweging tot op de dag van vandaag goed gewerkt. Terwijl ik er was, vermaakten honderden mensen zich op zondag door te fietsen, joggen en het pretpark achter de kerk te bezoeken.)

Toegang: Toegang tot de kerk kost 5 R$ (nog geen 1 EUR).

Hoeveel tijd: Halve dag.

Opvallend: Als je zoals ik van Salvador naar Belo Horizonte vliegt, lijkt het alsof je in een ander land bent aangekomen: ‘Wit’ Brazilië. Een goed voorbeeld is de buitenwijk Pampulha, gecreëerd als een tuinstad om de rijken aan te trekken. Ik overnachtte direct aan het meer in het Pampulha Design Hotel. Dat bleek een supergoede keuze, vanaf de ontbijttafel kun je het meer al zien en de vele mensen die er rondjes om joggen / fietsen.

Om je te verplaatsen is er een systeem van fietsverhuur door de gemeente voor slechts 6 R$ per dag, maar ik kreeg de registratie online niet werkend. Dus deed ik de volledige lus rond het Pampulha-meer maar te voet: het is 18,3 km. Onderweg kwam ik veel commerciële fietsverhuurders tegen, dus achteraf gezien zou dat een ook goede optie zijn geweest om de afstanden te overbruggen.

Vanuit mijn hotel liep ik met de klok mee, met het Kunstmuseum als eerste van de vier belangrijkste monumenten op mijn route. Dit voormalige casino is sinds 2019 gesloten vanwege een renovatie. Er staat een hek omheen en het ziet er niet naar uit dat het snel weer open gaat. De invloed van Le Corbusier is zichtbaar in de pilaren van gewapend beton die de hoofdruimten ondersteunen. Ervoor liggen de door Burle Marx ontworpen tuinen – het bloeit nog wel maar kan ook wel wat onderhoud gebruiken.

Verder lopend genoot ik van de vele uitzichten op de andere kant van het meer. Een voetpad omringt het meer volledig. Sinds kort is er ook een vrijstaand fietspad bijgekomen. Je komt ook enkele rode informatiepanelen (met het Unesco-logo) tegen die kleinere bezienswaardigheden toelichten, zoals een kiosk die ooit een laadpunt was voor boten op het meer, de waterzuiveringsinstallatie en privéwoningen ook ontworpen door Niemeyer.

De ‘Balzaal’ was een aangename verrassing: het voelt als een vriendelijker gebouw. Het heeft ook een eigen kleine tuin en veel keramische tegels.

De Jacht (Tennis) Club is gesloten voor toeristen, hoewel je vanaf de andere kant van het meer er een goed zicht op hebt. Ook is het mogelijk om door de bakstenen in de muur heen te kijken – een Corbusiaanse rij pilaren en een rechte gevel zijn zichtbaar.

De São Francisco De Assis-kerk is de onbetwiste ster van het Ensemble. Ik trof het gesloten op zondagochtend toen ik mijn wandeling deed (er was een dienst bezig), maar ik kwam later in de middag terug met Uber om binnen te kijken. De hal is klein maar perfect geproportioneerd. Zowel binnen als buiten is het gebruik van keramische tegels (een soort moderne azulejos) hier briljant. Vooral die op de preekstoel vond ik erg mooi.

Ook het Museu Casa Kubitschek (gratis toegang) is een bezoek waard. Dit werk van moderne architectuur was de weekendresidentie van de grondlegger van het Pampulha Ensemble, burgemeester Juscelino Kubitschek, de latere president van Brazilië.

Na het museum was het bezichtigen voorbij en werd de wandeling meer een fysieke oefening. Grote delen van het meer aan de westkant zijn overwoekerd. De uitzichten zijn weg. En het kunstmatig aangelegde meer is ‘bochtig’: het heeft veel ‘armen’, dus er is altijd een lange route nodig om de kustlijn te volgen (er zijn twee dammen waar je vals kunt spelen, maar dat deed ik niet! ).

Het pad wordt alleen onderbroken door ‘Mirantes’ – uitkijkpunten, met ook wat bankjes en toiletten. De meesten van hen hebben ook een eigen foodtruck die koele drankjes en snacks verkoopt.