Wat is het?
Pythagoreion en de Heraion van Samos zijn twee belangrijke overblijfselen uit de klassieke oudheid op één van de Noord-Egeïsche Eilanden. De tempel van Hera (Heraion) is een schoolvoorbeeld van klassieke architectuur, waarvan het ontwerp veel latere bouw in Griekenland heeft beïnvloed. Pythagoreion omvat de resten van een havenstad uit de 6^de eeuw voor Christus toen Samos een belangrijke handels- en zeevaardersnatie was. Een meer dan een kilometer lange tunnel (Eupalineio) bracht water uit de bergen naar de stad.

Cijfer: 5 (Een rommelig werelderfgoed, zonder echte focus en zonder hoogtepunten.)

Toegang: Voor elke bezienswaardigheid moet je apart betalen. Ik gaf 20 EUR uit: 6 EUR voor de Hera-tempel, 8 EUR voor de Tunnel van Eupalinos en 6 EUR voor het archeologisch museum.

Hoeveel tijd: 5 uur (te voet, 13km).

Opvallend: Mijn eerste dag op Samos was op een dinsdag, en dan zijn alle archeologische sites en musea er gesloten. Ik maakte daarom een rondwandeling van 6km via de AllTrails app in de omgeving van Pythagorio. Onderweg kwam ik al veel resten van de oude stad tegen, de één nog meer vervallen en overgroeid dan de ander. Zo zag ik het theater, een oude villa, de markt, het sportterrein, en Romeinse baden. Aan de haven staat een creatief modern standbeeld van Pythagoras, de wiskundige naar wie deze plaats vernoemd is.

De volgende dag ging ik weer wandelen, maar dit keer wel langs de belangrijkste speerpunten van het werelderfgoed. Ik ging al om half 8 op pad uit Pythagorio, om zo de hitte voor te zijn. Eerste doel was de Tempel van Hera, zo’n 5,5km lopen zodat ik er mooi rond de openingstijd van half 9 was. Net als gisteren was het een prettige wandeling over rustige wegen. Hier loop je de laatste 2,5 km zelfs over een fietspad.

De Tempel van Hera bestond in de Oudheid uit maar liefst 100 zuilen. Helaas staat daarvan er nog maar één overeind, en dan nog maar voor de helft (zie foto bovenaan). De Tempel was via een Heilige Weg verbonden met het stadje Pythagorio, daarvan is aan het begin van het terrein nog een stuk te zien.

Er slingeren nog een paar voetstukken van zuilen rond, maar verder is er niet veel te zien. Langs de Heilige Weg stonden ooit series beelden, maar die zijn allemaal verdwenen naar binnenlandse en buitenlandse musea. Een paar replica’s moeten nu de eer hoog houden.

Ook in de Romeinse tijd werd deze tempel nog gebruikt (en voor Romeinse goden geschikt gemaakt). Aan die tijd herinnert nog een mozaïekvloer met daarop de afbeelding van twee vissen.

Ik liep grotendeels dezelfde weg weer terug, maar sloeg iets voorbij het vliegveld van Pythagorio af naar een voetpad tegen de heuvel op. Zo kom je bij de Tunnel van Eupalinos. Deze ‘tunnel’ werd in de 6de eeuw voor Christus aangelegd als aquaduct, om Pythagorio van een stabiele watertoevoer te voorzien. Het wordt erkend als één van de grootste ingenieurswerken van de Oudheid. Er is van twee kanten begonnen met graven, een kilometer van elkaar aan weerszijden van de berg, en door geometrische berekeningen wisten ze elkaar halverwege te treffen.

Tegenwoordig is dit een relatief populaire toeristische attractie op Samos. Elke 20 minuten mag er een groepje naar binnen. Je kunt dan de eerste 185 meter van de tunnel verkennen. We kregen een helm op, want de plafonds zijn laag en scherp. Ik had al gelezen dat de eerste paar meter erg nauw zou zijn, maar dat het daarna wel mee viel. De man die voor me liep zag het meteen al niet meer zitten, dus die wilde omkeren (zodat iedereen die achter hem liep ook weer even terug naar de ingang moest, passeren ging niet).

Daarna werd het inderdaad een stuk ruimer. De begeleidster (geen gids, meer iemand die de veiligheid in de gaten moest houden) raadde aan om aan de rechterkant te blijven lopen, over een ijzeren rooster. De stenen aan de andere kant waren wat nat en dus glad. Door het ijzeren rooster heen kun je nog meters dieper kijken, naar een sleuf waardoor vroeger het water liep.

Tot slot van de wandeling liep ik de laatste anderhalve kilometer terug naar Pythagorio, waar ik nog naar het archeologisch museum ging. Dit was niet echt de moeite waard, tenzij je erg van keramiek of Romeinse beelden houdt. Er is ook een buitengedeelte, waar de opgravingen te zien zijn die gedaan zijn onder de moderne stad. Ook hier zijn de resten veelal Romeins.