Vanuit Quetzaltenango, een grauwe stad in het zuidwesten van Guatemala, kun je dagtochten maken naar plaatsen in de omgeving waar de overgrote meerderheid van de bewoners nog inheems is. Ze liggen in het hoogland van de Sierra Madre, boven de 2.000 meter hoogte. Eén daarvan is San Andrés Xecul, slechts 10 kilometer verderop. Ik ging er heen met een Uber en nam de bus terug.

In San Andrés Xecul (een samenstelling van de Spaans-koloniale naam San Andrés en die in het Nahuatl, Xecul) is 99,74% van de bevolking van inheemse komaf (K’iche’). Met name de vrouwen dragen nog traditionele kleding.

San Andrés Xecul is vooral bekend om zijn kerk – één van de meest bijzondere in heel Guatemala. Hij is niet te missen, hij ligt aan een groot plein waar een markt wordt gehouden. Zijn gele facade is volledig bewerkt met afbeeldingen van religieuze figuren, bloemen en dieren in bonte kleuren en een naïeve stijl. Ik ben er helaas op het verkeerde moment van de dag voor echt goede foto’s: in de ochtend ligt die facade in de schaduw. Binnen zijn mensen op hun knieën aan het bidden.

Het is weliswaar zwaar lopen tegen de heuvel op, maar het plaatsje heeft nog wel meer te bieden. Een soortgelijk geel kerkje bijvoorbeeld: de Calvario. Ik loop eerst naar de locatie die de navigatie op mijn telefoon aangeeft, maar daar is het niet. Dan probeer ik het op het zicht: van beneden vanaf de markt kun je het hoog tegen de helling zien liggen. In de nauwe straten is dat zicht weg, maar mijn richtinggevoel brengt me er uiteindelijk toch.

Naast deze kapel, die op de plek van een oude Maya-tempel is gebouwd, ligt een nog actief Maya-altaar. Mensen komen hier offers brengen, die in het vuur opgaan. Er moet in het plaatsje ook een beeld van Maximón zijn, een volksheilige die in deze regio veel vereerd wordt maar een steeds wisselende verblijfplaats heeft in verschillende huizen.

Verder is het gewoon leuk om hier wat door de straten te dwalen en het dagelijks leven te bekijken. Er is bijvoorbeeld een truck onderweg die bij diverse huizen besteld brandhout aflevert: ze storten de takken gewoon voor de deur op straat. De vrouwen zijn dan nog een tijd bezig om ze in de schuur bij hun huizen te stapelen. In de buurt van het Maya-altaar hangen de gedraaide zwarte koorden te drogen, die de vrouwen hier in hun haarddracht verwerken. Verder liggen er overal honden in het zonnetje te slapen. Ook opvallend in het centrum is deze grote gemeenschappelijke plek om de was te doen.