Wat is het?
Het complex van Bolgar is een belangrijke historische en religieuze plek voor de islamitische Wolga-Tataren. Binnen de ommuring van een aarden wal en een gracht liggen diverse monumenten, waaronder moskeeën, mausolea, badhuizen, een paleis en een orthodoxe kerk. Onder de bebouwing liggen de resten van het middeleeuwse Bolgar, dat een belangrijke handelsstad was op de route tussen Oost-Europa en Centraal-Azië.

Cijfer: 7,5 (Dit is een nog steeds heerlijk afgelegen liggend stukje beschaving. Sommige delen zijn erg kitsch en nep, maar de geschiedenis en de schitterende ligging van het complex aan de Wolga maken veel goed.)

Toegang: Ik bezocht Bolgar met een Russische bustour. Deze kostte slechts 1899 roebel (26 EUR) voor een volledige dagtocht inclusief lunch en entreegelden. De normale entreeprijs is 400 roebel (5,50 EUR).

Hoeveel tijd: We waren zo’n 5 uur op het terrein, inclusief 3 kwartier voor de lunch. Het is heel uitgestrekt, we werden met de bus vervoerd tussen de verschillende musea en monumenten.

Opvallend: De bus vertrekt om 9 uur vanaf Hotel Tatarstan in het centrum van Kazan. In de lobby staat al een gemêleerd gezelschap te wachten, van jong tot oud – allemaal Russen. Ik ga mee met een bustour, volledig in het Russisch maar er is eigenlijk geen gemakkelijkere manier om Bolgar te bereiken. In het zomerseizoen is er een dagelijkse boot, maar nu in september vaart die alleen in het weekend. De bus blijkt een comfortabele touringcar met genoeg plaatsen onbezet om 2 stoelen voor mezelf te claimen.

Bolgar ligt 190 kilometer ten zuiden van Kazan. Het is een rit over goede wegen door een glooiend groen landschap. Veel velden met zonnebloemen zijn er te zien. We steken ook de rivier de Kama over, een meer dan 1800 kilometer lange zijrivier van de Wolga.

Bolgar is maar een dorp, vandaar dat het zo lastig is om er op eigen gelegenheid te komen. De houten huizen van de inwoners staan midden tussen de monumenten. Er komen hier in het zomerseizoen vast veel toeristen, te zien aan het aantal souvenirstalletjes. Veel daarvan zijn nu gesloten. Behalve onze bus is er nog een bus met Russische toeristen – de Chinezen hebben Bolgar duidelijk nog niet ontdekt!

We beginnen de rondleiding in het museum. Het ziet er nieuw uit en we moeten plastic hoesjes om onze schoenen doen om er binnen rond te mogen lopen. De geschiedenis en opgravingen uit Bolgar en omgeving worden tentoongesteld op 3 verdiepingen. Ze hebben hier vooral veel handwerk gevonden, gemaakt van klei, glas en botten. De meeste zijn gebruiksvoorwerpen, er zijn geen echte topstukken bij.

Naast het museum ligt aan de waterkant iets wat lijkt op een grote moskee. Het is echter een museum gewijd aan de Koran. In het centrale deel ligt de grootste gedrukte Koran ter wereld opgeslagen. Hij is gemaakt door een groepje Italianen en Slovenen, en in 2011 aan de Republiek Tatarstan geschonken. Niks ouds aan dus en heel erg kitsch. De Wolga-Tataren (van nomadische oorsprong) bekeerden zich in 922 tot de Islam en dat wordt hier herdacht.

De oude nomaden hadden trouwens wel een prachtige plek uitgekozen om hun tenten permanent neer te zetten: Bolgar ligt aan de oever van de Wolga, op een strategisch punt waar je een heel eind de rivier af kunt kijken. Vrachtvervoer zien we niet, alleen een enkele visser.

Tegen half 2 is het tijd voor lunch. We worden met de bus naar de andere kant van het complex gebracht. Hier staat het ‘Museum van het Brood’ – ook een wat vreemde attractie die gebouwd is om Bolgar nog wat meer bezienswaardigs te geven. We gaan niet naar het museum, maar eten in het restaurantgedeelte van het grote houten gebouw. Helaas krijgen we geen Tartaars menu, maar een Russisch maal met koolsalade, kippensoep en kip met aardappelpuree.

Naast het restaurant ligt de ‘Witte Moskee’, een nieuwe toevoeging aan het landschap (uit 2012). De enorme moskee is in religieus gebruik – we horen de oproep tot gebed en zien de imam langs wandelen – maar veel gelovigen zal het hier in de omgeving vast niet trekken.

Na de lunch rijden we met de bus terug naar het meest historische deel van Bolgar. We beginnen bij de resten van de 13de eeuwse moskee. Hiervan zijn alleen de contouren op de grond nog te zien. Ernaast staat een prachtige minaret – een 21ste eeuwse kopie van het origineel die in 1841 is ingestort.

Achter de moskee ligt een 18de eeuwse Russisch-orthodoxe kerk. Voor de fundamenten van de kerk zijn grafstenen met Arabische opschriften gebruikt van het historische Bolgar.

Een aantal voormalige grafmonumenten van Bolgaarse adellijke families zijn nog van binnen te bezoeken. Eén ervan is in later tijden als christelijke kerk gebruikt. Nu hebben zich er duiven genesteld.