Wat is het?
Het Woud van Białowieża is een laatste overblijfsel van een oerbos dat ooit delen van Centraal-Europa bedekte. Het oerbos kent veel dood hout, wat goed is voor de aanwezigheid van paddenstoelen en ongewervelde dieren zoals larven en wormen. Tot 1919 kwam hier nog de Europese bison (laaglandwisent)  in het wild voor – deze stierf uit maar is sinds 1929 geherintroduceerd. Het bos ligt in het grensgebied van Polen en Wit-Rusland.

Cijfer: 7 (Het is een bos, eigenlijk niet zoveel anders dan andere bossen. Wel staan er veel zeer hoge en oude bomen. En door het vele oude hout is het een paradijs voor spechten. Er wonen ook wolven, lynxen en Europese bisons, maar die tref je niet zo snel.)

Toegang: De entree tot het bison showreservaat kost 10 zloty (2,35 EUR) en mijn privé-tour door het beschermde gebied kostte 300 zloty (70 EUR).

Hoeveel tijd: Ik was er van zondagmiddag tot en met maandagochtend, in die tijd heb ik 3 delen van het gebied bezocht: het paleispark, de beschermde zone en het bison showreservaat.

Opvallend: Het is een heel eind naar het oosten rijden, tot een kilometer of 5 voor de grens met Wit-Rusland. Ik reed zeker 3 uur lang over smalle provinciale wegen, daar waar je 90 mag maar waar de Polen veel harder rijden. Af en toe passeer je ook een fietser en er was zelfs een dronken man die midden op straat liep. Daar aan het einde van Polen ligt het plaatsje Bialowieza, een verrassend toeristisch gebeuren met pensions, restaurants en souvenirwinkels.  Het is het toegangspunt tot het Woud van Bialowieza.

Op mijn eerste middag liep ik een rondje door het paleispark. Hier is een landschapstuin in Engelse stijl aangelegd. Bij veel bomen staat een bordje, waarop dan staat te lezen dat de boom niet van hier is maar aangeplant. Ondanks dat het nog midden op de dag was en erg warm (graad of 28) zag ik erg veel vogels. Het mooiste was een nest met middelste bonte spechten, waarvan de kleintjes in een holle boom langs het wandelpad huisden. Ze schreeuwden zo hard dat iedereen stil hield om te kijken wat er aan de hand was. De vader of moeder vloog af en aan met voedsel.

Opvallende boom in het Paleispark

Om het kerngebied van het Woud van Bialowieza te bezoeken heb ik een privérondleiding geboekt naar het beschermde reservaat aan de Poolse kant, een deel dat alleen kan worden bezocht met een officiële gids. Ik ging met Arek Szymura van Pygmy Owl Nature Tours; Ik wist dat hij serieus was toen hij voorstelde om om vier uur ’s ochtends af te spreken! Net op tijd voor zonsopgang, maar het was al licht en een aangename 15 graden Celsius.

Dauwtrappen in de velden om Bialowieza

Dus stond ik om 5 minuten voor 4 klaar voor de orthodoxe kerk van Bialowieza. Dit ligt naast het Paleispark, dat ik de dag ervoor had bezocht. Onze tour begon met een snelle doorsteek van dat park (nog een bosuil gezien), en we verlieten het weer in noordwestelijke richting. Tussen het park en het beschermde reservaat ligt een strook van ongeveer 500m aan weilanden: erg mooi en een beetje heiig in het vroege ochtendlicht. We kwamen er een paar dierenspotters tegen die hoopten hier een glimp van bizons op te vangen – ze komen soms uit het bos om te grazen. We zagen echter alleen de eerste specht van de dag (nog veel meer zouden er volgen…).

Middelste bonte specht, aldus de gids

De beschermde zone heeft een soortgelijke houten toegangspoort als het Paleispark. Maar dit heeft een bord met UNESCO-aanduiding, altijd fijn om te zien. De toegangspoort wordt niet bewaakt, maar je kunt er alleen met een officiële gids naar binnen. Twee toeristen liepen achter ons aan, maar mijn gids stuurde ze resoluut terug.

Toegangspoort tot de beschermde zone

Het grootste verschil tussen het park en de beschermde zone is dat het in de laatste veel donkerder is. Zeer hoge bomen strijden om een ​​beetje zonlicht, alleen de sterkste overleven het. Ook is de bosbodem bedekt met allerlei soorten planten, jonge bomen en oudere bomen die zijn ingestort. Net als het park heeft het reservaat ook een netwerk van paden, hoewel ze niet met bordjes zijn aangegeven. Een oude Russische weg doorkruist het eveneens.

De gids was steeds de paden aan het verkennen met zijn verrekijker: de grotere zoogdieren houden er ook van om op de paden te lopen, ze zijn veel gemakkelijker te bewandelen dan de dicht begroeide bosbodem. We zagen al snel een jonge vos. Even later kwamen we een vreemde combinatie tegen: nog een vos in het gezelschap van een huiskat! De kat komt uit de stad maar waagt zich graag in het bos, pogingen om hem terug te brengen hebben geen succes gehad. Ons laatste zoogdier was een eekhoorn …

Huiskat en vos op het bospad

Zonder geluk bij de grotere zoogdieren, concentreerden we ons op de vogels en de bomen. Eigenlijk zijn de vogels gemakkelijker te zien in het paleispark. Maar we keken een tijdje bij een zwarte specht (de grootste soort)  die erop los timmerde, wat behoorlijk spectaculair was. Het bos heeft verschillende zeer oude en hoge bomen. Maar er is de afgelopen jaren ook veel omgevallen, als gevolg van sneeuwval, vuur en een zware storm.

Gevallen boom vol zwammen

Tijdens de wandeling kwamen we nog twee officiële gidsen tegen, elk met een enkele toerist op sleeptouw. Ik denk niet dat er veel verschil is in de gidsen: ‘mijn’ gids Arek is vooral een vogelgids, hij kende de Nederlandse namen van alle vogels die we zagen. Het beste aan een gids hier is dat ze je naar binnen laten en de weg weer naar buiten weten!

Boom onderhanden genomen door een zwarte specht

Bij het verlaten van Bialowieza reed ik nog langs het bison showreservaat, zo’n 10 kilometer buiten het plaatsje. Hier hebben ze een paar Europese bisons en andere dieren die hier in de streek voorkomen in een omheind park gezet. Ze hebben wel de ruimte en er staan dan ook waarschuwingsborden bij dat het niet zeker is dat je de dieren ook zult zien. De bisons bleken allemaal op een kluitje te staan, er was zelfs een jong bij. Ze hebben een massieve kop maar verder zijn het net koeien.

Europese bison in het opvangcentrum