Wat is het?
Tsodilo is een groep heuvels in het noordwesten van Botswana waarin tot 2000 jaar oude rotstekeningen bewaard zijn gebleven. Op een gebied van slechts 10 vierkante kilometer steken vier prominente toppen boven de Kalahari-woestijn uit. Het gebied dient al sinds 100.000 jaar als schuilplaats voor de lokale bevolking: de San ofwel Bosjesmannen.

Cijfer: 7 (Het is een lekker afgelegen locatie met vreemd gevormde rotsen en gevarieerde rotstekeningen in goede staat.)

Toegang: De entree kost 50 Pula (4 EUR). Voor mij was dat inbegrepen in de prijs van mijn tour.

Hoeveel tijd: Ik was er zo’n 3,5 uur (inclusief lunch).

Opvallend: Tsodilo is een weinig bezocht werelderfgoed: het is geen bekende plaats onder het algemene reispubliek en het ligt uit de buurt van Botswana’s belangrijkste toeristengebied tussen Maun en Kasane. Voor mij was het ook een hele uitdaging om er te komen: de enige logische route is wanneer je vanuit Namibië (de Caprivistrook) met een huurauto vanuit het noordwesten het land in komt – dan kom je er vrijwel langs. Ik heb echter geen huurauto en maar 1 dag te besteden in Maun. Het bedrijf waar ik mijn safari boekte, stelde voor om me naar het noorden te vliegen en me in een “visserslodge” onder te brengen voor 2 nachten – ik zou vanaf daar een jeeptour naar Tsodilo kunnen maken. Maar ik vond een veel verleidelijker alternatief: een tour van een halve dag per helikopter van Maun naar Tsodilo !!

De helicopter uit Maun landt voor de heuvel bijgenaamd ‘Man’

Dus op deze zaterdagochtend meld ik me om 6.30 uur op de luchthaven van Maun voor mijn vlucht. Helicopter Horizons vliegt met kleine helikopters, er is alleen ruimte voor de piloot en 3 gasten. Het duurt ongeveer 1 uur en 15 minuten om de heuvels van Tsodilo te bereiken. De piloot moet eerst nog een paar keer over de radio roepen om de luchtverkeersleiding van Maun wakker te maken – we zijn de eersten die net na zonsopgang vertrekken. De vlucht zelf is ontspannend; we vliegen laag over eerst de landerijen met vee en vervolgens de Okavango Delta. We zien enkele brandjes. Er staat helemaal geen water in dit zuidwestelijke deel van de delta. Alleen olifanten scharrelen er nog rond.

Al van tientallen kilometers afstand verschijnen de Tsodilo-heuvels aan de horizon. De rest van het landschap is erg vlak en deze heuvels springen eruit. Er waait een stevige wind om hen heen en de piloot vraagt zich hardop af waarom het helikopterplatform aan de achterkant van een berg is aangelegd. Maar we komen veilig en gezond op de grond.

De Tsodilo-heuvels vanuit de verte

Er staat een jeep van de Nxamaseri Lodge op ons te wachten. De chauffeur is ruim een uur van de strook langs de Okavango delta gereden om ons in 10 minuten naar de ingang van Tsodilo te brengen, van de heuvel genaamd ‘Man’ naar die met de naam ‘Vrouw’. Belangrijker is dat hij het eten bij zich heeft voor onze brunch – er zijn namelijk geen voorzieningen in Tsodilo (behalve toiletten).

Wij (de piloot, de chauffeur, ikzelf en een lokale gids) beginnen echter eerst aan de Rhino Trail. Dit is het meest gekozen pad langs de belangrijkste rotstekeningen, aan de voet van de heuvel ‘Vrouw’. Zo pas na 8 uur in de ochtend is het nog steeds erg koel, vooral aan de schaduwzijde van de heuvels. Het pad is overwegend vlak en zanderig. De panelen met rotstekeningen zijn bewegwijzerd met cijfers en gemakkelijk te zien. Sommige zijn zo dicht bij het pad dat je ze zou kunnen aanraken (het beschadigt ze, dus dat is verboden en ook een van de redenen waarom je alleen met een lokale gids rond kunt lopen).

Anderen zijn hoger tegen de kleurige rotsen aangebracht. Het helpt dat ik mijn camera met een goede zoomlens mee heb, omdat dat de enige manier is om details te zien. De lokale gids kent ze allemaal en wijst me op mijn camera bijvoorbeeld op afbeeldingen van handen.

Paneel met rotstekeningen die wilde dieren afbeelden

Via het pad kom je ook langs een paar van de grotten waar de San-jagers zich in vroeger tijden verstopten voor het grote wild. Eén daarvan, bereikbaar via een natuurlijke tunnel, werd gebruikt als een soort koelkast. Vers geslacht vlees werd er opgeslagen en ook gekoeld water in de schalen van struisvogeleieren.

In het vroege ochtendzand zien we ook pootafdrukken van luipaard en kudu – een duidelijk teken dat de wilde dieren afgebeeld op de rotsschilderingen er hier nog steeds zijn.

Het landschap om de heuvels: rotsachtig en kurkdroog

Het vreemdste rotskunstpaneel dat we zien is dat met een pinguïn (zou ook een eend kunnen zijn) en een walvis. Ze zouden zijn gemaakt door San die afkomstig waren van de Namibische kust.

De meeste afbeeldingen hier zijn met een rood pigment gemaakt. Er zijn er enkele in het wit: deze zijn niet afkomstig van de lokale San-bevolking maar van de Bantu die op hun migratie zuidwaarts over het continent in contact kwamen met de San op deze plek. De Bantu beeldden vooral gedomesticeerde dieren af, zoals koeien en paarden. Deze rotstekeningen zijn duidelijk ook van een veel later datum.

Meer recente rotstekeningen, in het wit

Na deze laatste stop moeten we hetzelfde pad terug lopen. We komen onderweg nog 2 andere toeristen met een gids tegen.

Terug bij de ingang kijk ik nog even in het museum. Naast de tekeningen staat Tsodilo ook bekend om zijn archeologische vondsten: op de top van de heuvel lagen twee nederzettingen. Er zijn veel visgraten en struisvogeleieren ontdekt, maar die lijken allemaal verplaatst naar musea elders. Slechts een paar potten worden nu in het lokale museum getoond, waarschijnlijk omdat de veiligheid van de objecten hier niet kan worden gegarandeerd.

We ronden onze tour af op de picknickplaats, tussen de eekhoorns, met een welverdiende brunch en een koel drankje.

Tijd voor lunch, met lokale gids en chauffeur