Wat is het?
Memphis en haar necropolis – de piramides van Gizeh tot Dashur omvat de overblijfselen van de eerste hoofdstad van het Oude Egypte en de grafmonumenten van haar koningen, de farao’s. Onder die koninklijke graven bevinden zich de Grote Piramide van Cheops en de trappenpiramide van Djoser in Saqqara – de oudste piramide ooit en het eerste gebouw dat volledig in steen was opgetrokken. Memphis werd ook beschouwd als een heilige stad en er bevonden zich veel tempels ter ere van de Egyptische goden.

Cijfer: 8 (Het is één van die plekken die je gezien moet hebben. Het goede aan dit werelderfgoed is dat het de hele geschiedenis van het bouwen van piramides omvat, niet alleen de grote en bekende piramides in Gizeh.).

Toegang: Toegang tot Gizeh kost 120 Egyptische pond, tot Memphis 60 pond en Saqqara weer 120 pond. Alles samen ongeveer 15 EUR. Je kunt bij Gizeh en Saqqara ook nog aanvullende kaartjes kopen om net die ene extra graftombe in te mogen.

Hoeveel tijd: Anderhalf tot twee dagen.

Opvallend: Ik bezocht dit werelderfgoed verspreid over 2 dagen: op de eerste dag ging ik op eigen gelegenheid naar de piramides van Gizeh, de volgende dag had ik een privé-tour met chauffeur en gids naar Memphis en Saqqara. Daarmee heb je nog niet eens alles gezien: het gebied met de piramides loopt door tot in Dashur, nog 7 kilometer verder zuidwaarts.

Op mijn eerste ochtend in Caïro had ik gepland om vanaf het Egyptisch museum de bus te nemen naar de piramides van Gizeh. Er zouden 2 buslijnen moeten zijn (355 en 357) – maar ja, waar stoppen die bussen? De omgeving van het museum is een grote wirwar van brede straten, een fly-over en een rotonde. Er rijden veel bussen, maar bushaltes zijn er niet en ik zag ook de bewuste busnummers niet voorbijkomen. Toen ben ik maar geswitcht naar de metro, wat een stuk eenvoudiger bleek. Metrostation Giza ligt maar zo’n 6 haltes van het centrum en een kaartje kost 3 pond. Vanaf het metrostation stapte ik voor de laatste kilometers in een minibusje dat de hoofdstraat op en neer rijdt richting de ‘Haram’ (Arabisch voor ‘piramides’).

Piramide van Chefren in Gizeh

Voor ik het piramideterrein opliep, lunchte ik eerst nog in het luxe Meena House hotel bij de ingang. Behalve het vinden van verkoeling en het vullen van de maag hoopte ik ook dat in de tussentijd de lucht wat op zou klaren: het was een heiige dag, met veel wind die het zand over de woestijnvlakte joeg. Het was uiteindelijk na enen toen ik mijn kaartjes kocht voor de piramides van Gizeh. Ik was meteen aan de beurt en ook verderop het terrein was het bepaald niet druk.

Dit is het terrein waar de oude Egyptenaren hun kunst van het piramides bouwen hadden vervolmaakt. Vooral de grote piramides van Cheops en Chefren zijn perfect van vorm, reusachtig en helemaal van steen. Als je met de auto of de tourbus bent gekomen, kun je over een asfaltweg van de ene naar de andere piramide rijden. Ook zijn er mannetjes met paardenkoetsjes en kamelen die je dolgraag rond willen brengen. Ik liep echter zelf – je kunt dan door het zand stukken afsnijden en het is goed te doen. Alleen het zand zat op een gegeven moment overal, van mijn haar tot mijn schoenen.

Deze grote piramides zijn eigenlijk het best van een afstandje te bewonderen. Ze zijn leeg van binnen en verder aan alle kanten gelijk. Bij de uitgang (eigenlijk de oude ingang) staat de beroemde Sfinx.

Sfinx van Gizeh

De volgende dag werd ik in alle luxe vervoerd naar Memphis en Saqarra, zo’n 35 kilometer ten zuiden van het centrum van Caïro. Memphis was de eerste hoofdstad van het Oude Egypte en bleef duizenden jaren belangrijk. Tegenwoordig is er een stoffig stadje overheen gebouwd. De weinige resten die er nog van Memphis over zijn, zijn bijeen gebracht in een openluchtmuseum.

Het pronkstuk van dit museum is een ruim 10 meter groot standbeeld van Ramses II. Dit is dezelfde Ramses die 4 reuzenbeelden van zichzelf voor de tempel van Abu Simbel plaatste – hij hield nogal van zijn eigen verschijning. Dit beeld is gevonden zonder de voeten, waarschijnlijk daarom hebben ze hem maar op zijn rug neergelegd. Het bovenlichaam en het gezicht zijn nog in goede staat. Op het buitenterrein staat verder nog een mooie albasten sfinx met het hoofd van (waarschijnlijk) koningin Hatsjepsoet.

Het reuzenbeeld van Ramses II in het museum van Memphis

Een minuut of 10 rijden verderop zijn we buiten de bewoonde wereld, in het woestijngebied waar de oude Egyptenaren graag hun doden begroeven. Saqqara was het grafveld van Memphis: koningen lieten hier hun piramides bouwen en er zijn ook veel graven gevonden van edellieden en hoge ambtenaren.

Blikvanger is hier de trappiramide van Djoser: dit is de eerste piramide ooit gebouwd (27ste eeuw voor Christus), in een nog primitief model. Het is een opeenstapeling van 6 steeds kleiner wordende, platte lagen. Vóór de piramide ligt een open zandplein, waar in de oudheid het festival werd gehouden om de koning zijn macht te laten herbevestigen.

Trappiramide van Saqqara

De piramide is onderdeel van een heel complex, met tempels, andere piramides en graven. Veel van de piramides zijn ingestort: ze waren volgens mijn gids ‘low-budget’ uitgevoerd. De grote piramides kostten erg veel inspanning en geld om te bouwen, wat nogal eens op verzet stuitte van de gewone bevolking.

De grafkamers onder de weggezakte piramides zijn soms nog wel bereikbaar. Daarvoor moet je gebogen een nauwe tunnel door die schuin naar beneden loopt. Ik ging er bij twee naar binnen, waaronder die van de farao Oenas: de gang eindigt in een halletje met aan beide kanten een ruimte. Aan de rechterkant staat de graftombe. De muren zijn hier bedekt met hiërogliefen en de afbeelding van een sterrenhemel.

In de graftombe van Oenas

Vanaf het terrein van Saqqara heb je ook zicht op het kilometers verderop gelegen grafveld van Dashur. De knikpiramide en de rode piramide zijn goed aan de horizon te herkennen. De knikpiramide was de eerste poging om een perfecte piramide te bouwen, alleen bovenaan ging het een beetje mis. Daarom probeerde koning Snofroe het nog een keer met een piramide ernaast: dit keer met succes – de eerste ‘echte’ piramide van het oude Egypte was een feit.

De knikpiramide (links achteraan) en de rode piramide (rechts) van Dashur