De Donaulimes was de Romeinse militaire grens langs de Donau. De Romeinen gebruikten hier de rivier als natuurlijke grens: er was dus geen grensmuur, zoals die er bijvoorbeeld wel was tussen Engeland en Schotland. De ‘grens’ bestond uit een gordel van verdedigingstorens, kampen voor hulptroepen en legioenbases. De Donaulimes staat op de nominatie om in 2019 Werelderfgoed te worden. Het omvat niet minder dan 164 locaties in Oostenrijk, Duitsland, Hongarije en Slowakije.

Van de spaarzame resten die er nu nog van deze grens over zijn, bezocht ik die in het Oostenrijkse Klosterneuburg. Dat plaatsje ligt op een half uurtje rijden van het vliegveld van Wenen en vormde zo een mooi sluitstuk van mijn weekendje werelderfgoed kijken in Tsjechië. Ik reed er dapper naar toe in mijn gehuurde Opel Corsa, totdat de navigatie opeens ‘veerpont’ liet zien. Klosterneuburg ligt aan de ‘overkant’ van de Donau en er is geen brug in de buurt. Dus schoof ik maar als derde aan op het pontje dat vier auto’s kan vervoeren.

Op de veerpont over de Donau

De Romeinse resten liggen onder het klooster van Klosterneuburg. Dat klooster is zo groot dat het niet te missen is in de binnenstad. Ik parkeerde mijn auto in een garage en haastte me naar de ingang: ik wist dat er om half 3 en 4 uur speciale rondleidingen door het Romeinse erfgoed van het klooster zouden zijn. Precies om half 3 stond ik bij het loket, waar ik voor 9 EUR een entreekaartje kocht en meteen mocht aansluiten bij de rondleiding die net begonnen was.

We liepen buitenom het enorme kloostergebouw naar een soort kelderingang. Aan de oppervlakte is niets meer uit de Romeinse tijd terug te vinden. Wel is uit opgravingen gebleken dat het Romeinse kamp voor hulptroepen Arrianis zich op precies hetzelfde terrein bevond als het klooster. De Donau stroomde destijds nog 2 kilometer dichterbij dan nu het geval is.

Plattegrond van een Romeins kamp zoals deze

Van maart tot en met november dit jaar zijn als onderdeel van een tentoonstelling de Romeinse opgravingen onder het klooster bij uitzondering ook voor bezoekers geopend. De gids begon haar uitleg bij een plattegrond van het voormalige legerkamp. Deze waren allemaal volgens hetzelfde model opgebouwd. Arrianis was niet echt een belangrijk kamp, maar vervulde haar rol in de grensbewaking tegen de barbaren aan de andere kant van de Donau.

Wat verderop in de kelder is een ruimte ingericht als lapidarium (stenenverzameling). Hier zie je grafstenen die al door de Romeinen hergebruikt waren om een waterput te verstevigen. Op de stenen zijn de overledenen afgebeeld; opvallend vaak zijn dit Romeinse mannen met lokale, Keltische vrouwen. Om de hoek staat in een vitrine een unieke vondst: een Romeins militair diploma. Deze 2 fragiele stukjes brons dienden als een soort identificatiebewijs voor ‘buitenlandse’ soldaten in de hulptroepen, die na 25 jaar trouwe dienst het Romeinse burgerrecht hadden verkregen.

Romeinse grafstenen

De allerlaatste ruimte van de rondleiding bevindt zich nog een paar meter verder naar beneden. We zitten hier ongeveer op de fundering van het klooster. Hier kun je opgravingen zien uit verschillende periodes, waaronder vloerverwarming uit de Romeinse tijd. Het zijn eigenlijk allemaal stenen muurtjes, gelukkig staan er bordjes bij uit welke periode de vondsten stammen!

De resten van Romeinse vloerverwarming