Wat is het?
Visby is het best bewaard gebleven voorbeeld van een vroege Hanzestad. Het stadje, gelegen op het Zweedse eiland Gotland, kreeg in de 12de eeuw het privilege om met de Duitse steden te mogen handelen. Zo ontwikkelde het zich tot het centrum van de Hanze in de Oostzee. Het stratenplan is sinds de 13de eeuw onveranderd gebleven. Ook de 3,5 kilometer lange stadsmuur om het middeleeuwse centrum is nog intact.

Cijfer: 7 (Visby is een relaxt plaatsje met een schitterende stadsmuur. Het middeleeuwse karakter valt verder nogal mee (of tegen): de meeste gebouwen binnen de muren komen uit de 17de en 18de eeuw.).

Toegang: Dit is het laatste werelderfgoed dat ik nog ‘moest’ om Zweden compleet te krijgen. Het is niet gek dat dit het laatst overgeblevene is: het ligt op een eiland zo’n 200km ten zuiden van Stockholm. Je kunt er heen vliegen of met de veerboot. Ik koos voor dat laatste, en voor de efficiëntie ook nog eens voor de nachtboot (2.30 – 5.45 uur). Inclusief de aansluitende, 75km lange bustocht van Stockholm naar de haven van Nynäshamn kostte deze excursie mij 106 EUR.

Veerboot naar Visby

Hoeveel tijd: Een halve dag.

Opvallend: Zo liep ik dus al om 6 uur in de ochtend door de straten van Visby. Gelukkig was het vroeg licht én warm weer. Het stadscentrum liet zich zo in de stilte nog niet van zijn mooiste kant zien: er waren wat stratenvegers aan het werk en een enkele dronkelap zat/lag zijn roes uit te slapen. Zelf zat ik een tijd op een bankje bij de stadsmuur, een beetje bij te komen van de slechts 2,5 uur durende nachtrust.

De Molenaarstoren

Om 8 uur ging het eerste cafeetje open – met een kop cappuccino en de traditionele Zweedse garnalensandwich Räksmörgås tankte ik energie voor een paar uur. Ik besloot eerst maar eens aan de buitenkant langs de stadsmuur te gaan lopen. Vanaf de kant van de haven ziet het er niet zo spectaculair uit (dat is het enige stuk waar een deel van de muur is weggevaagd), maar aan de landzijde is het dat zeker.

De tot 10 meter hoge muur is om de paar meter versterkt door een toren. Nog 36 staan er overeind, en dat geeft het zijn majestueuze gezicht. Afwisselend met de ranke torens zijn er ook lagere “zadeltorens”. Vooral die laatste hebben moeite om overeind te blijven staan; al vanaf het eind van de 19de eeuw worden ze gestut met ijzeren palen.

Gestut deel van de stadsmuur

Het zanderige wandelpad langs de muur loopt heerlijk. Ik kom veel joggers tegen en mensen met een hond. Ik kan me voorstellen dat als je hier woont je elke dag dit rondje loopt. Overal langs de route staan ook bankjes om het uitzicht en de passanten te bekijken. De muur maakt een hoek als hij bij de zee is aangekomen.

Langs de waterkant valt mijn oog op hangmatten. Lege hangmatten nog wel! Tijd voor een stop om weer uit te rusten dus. Geklemd tussen twee hoge oude bomen en met een briesje vanaf zee is het hier goed vertoeven.

“Mijn” hangmat

Binnen de stadsmuren ligt het Gotland Museum. Het vertelt de geschiedenis van het eiland waarop Visby ligt. Hier betaal je een forse 12 EUR entree. Het heeft tentoonstellingen op 3 verdiepingen, maar het mooiste staat al direct bij de ingang: een zaal vol runenstenen. Deze zijn natuurlijk ook bekend uit de rest van Scandinavië en kennen vaak alleen maar inscripties. De stenen van dit eiland hebben daarnaast ook geometrische motieven en afbeeldingen. Net als op rotstekeningen kerfden de vroege bewoners voorstellingen uit hun leven in de stenen. Veel afbeeldingen van schepen hier dus!

Runensteen met decoratief motief

In het museum staan ook veel houten beelden uit de kerken van Visby. Het oude stadje had in zijn hoogtijdagen maar liefst 12 kerken. Deze ontstonden bij de gratie van de internationale contacten van haar inwoners: het hielp ook bij de handel om te zeggen dat je Christen was. Tegenwoordig is er nog maar één in gebruik, de grote Domkerk.

De rest van de kerken siert in vervallen staat nog steeds het straatbeeld. Waar de oude huizen goed in de verf zitten en volop in gebruik, zijn de oude kerken stenen ruïnes. De meesten zijn vanwege hun toestand ook afgesloten voor het publiek. Maar bij de dubbelkerk van St. Hans en St. Pers heeft een cafeetje er zijn terras in gepositioneerd.

Kerkruïnes in het centrum

Van de oude huizen en publieke gebouwen in de binnenstad van Visby had ik meer verwacht. Of misschien beter gezegd: iets anders. De meeste dateren uit de 17de, 18de en 19de eeuw en zijn dus verre van middeleeuws. Ik heb er ook geen ontdekt waar je binnen kunt kijken (met uitzondering van de alomtegenwoordige souvenirwinkels met wol). Visby wordt soms vergeleken met Brugge, maar dit is toch een heel ander stadsgezicht.

Het 17de eeuwse Huis van Burmeister, een Duitse koopman