‘Fortenmoeheid’ is een bekend fenomeen onder Oman-reizigers: in het verleden bouwden lokale leiders volop vestingen om strategische posities en waterbronnen te beschermen. Het werden er zoveel dat iedere plaats in Oman er wel één of zelfs meerdere heeft. Op pas mijn tweede dag in dit land ben ik echter nog wel in voor een bezoek aan een aantal goede forten. Langs wat “de Rostaq-lus” wordt genoemd, liggen 3 gerestaureerde exemplaren die de moeite waard schijnen te zijn. Twee ervan, die van Rostaq en Al-Hazm, hebben ook een gecombineerde plek op de voorlopige lijst van mogelijk toekomstig werelderfgoed van Oman.

De route begint en eindigt ongeveer een uur ten noorden van de hoofdstad Muscat aan de snelweg # 1 naar de Verenigde Arabische Emiraten. Hij volgt de secundaire wegen 13 en 11 in een 150 km lange lus. Ze zijn hier druk bezig de weg nog beter en nog breder te maken, en dat maakt de rit niet zo fraai. Er is ook veel werkverkeer. Deze forten liggen in de uitlopers van de bergen, en helaas was het ook te heiig om onderweg veel van het landschap te zien. Gelukkig maken de forten zelf de tocht interessant genoeg.

Traditionele receptieruimte in het fort

Het fort van Nakhal zie je pas als je er vlakbij bent. Het ligt aan de rand van het plaatsje, prachtig tegen een bergwand aan. In regenachtige tijden stroomt er een rivier voorlangs, nu is het een grote grindbak. Parkeren kan voor de ingang. Er is net ook een bus met leerlingen van een Franstalige school gearriveerd, die zich als een stel mieren verspreiden over het gebouw.

Er is geen vaste looproute door het fort en er wordt ook nauwelijks uitleg gegeven. Boven de deuren hangt af en toe een aanwijzing: gevangenis, of: dadelopslagruimte, of: kamer voor de dochters.

Opslagruimte voor de dadels

Ruim 50 kilometer verderop ligt de plaats Rostaq, een voormalige hoofdstad van Oman. Het heeft één van de oudste overgebleven forten van het land. Deze is gebouwd op de resten van pre-islamitische vestingwerken. Het is enorm: op zoek naar een parkeerplaats rijd ik honderden meters helemaal langs de buitenmuren.

De kaartjesverkoper zit hier op de binnenplaats gezellig wat te keuvelen. Waarom zou je ook de hele dag achter een loket gaan zitten. Hij biedt me koffie en dadels aan, de traditionele versnapering van de streek.

De vele verdiepingen van het fort van Rostaq

Het fort is niet alleen groot van oppervlakte, maar ook qua hoogte: het heeft 3 verdiepingen. Deze zijn verbonden door trappen die niet gemakkelijk te vinden zijn. Het zoeken wordt beloond met een prachtig uitzicht vanaf het dak en de torens over het omliggende platteland met zijn dadelpalmen. Het cultiveren van dadels was (en is) een belangrijk ambacht in Oman, en binnen in het fort zijn ook productieruimtes voor de opslag van de dadels en de dadel ‘honing’.

Uitzicht vanaf het dak over de dadelplantage

Grote forten zoals deze in Rostaq waren meer als kastelen, waar een heersende familie woonde en hun gasten vermaakte. Het had ook een eigen moskee binnen de muren. De mooiste kamers zouden die van de imam moeten zijn, maar ik tref de deuren hiervan gesloten aan – op één na met inderdaad een met witte symbolen versierd houten plafond.

Bewerkt houten plafond in één van de leefruimtes van de imam

Het 18de-eeuwse fort Al-Hazm ligt ongeveer 20 km ten oosten van Rostaq. Dit is een veel compacter gebouw dan het vorige fort. Na het betalen van hetzelfde entreegeld als bij elk van de andere forten deze dag (0.5 rial / 1 EUR), krijg ik dit keer een audiogids in het Engels mee. Dat is wel een fijne toevoeging, omdat de eerdere 2 forten van de dag met maar weinig uitleg kwamen. De audiotour volgt ook een genummerde route, zodat je hier niet verdwaalt of een belangrijk deel mist.

Het compacte fort van Al-Hazm

Al-Hazm heeft de beste voorbeelden van gedecoreerde houten deuren onder deze 3 forten. Het meesterwerk is de hoofdingangsdeur gemaakt van Indiaas hout uit Surat.

Historische houten deuren, gemaakt in India

Verder is een aantal van de kamers opnieuw ingericht met meubels en voorstellingen hoe de bewoners leefden. Hier bij Al-Hazm kun je ook zien hoe de bewoners water koelden door aardewerkpotten voor de ramen op te hangen om wat koele lucht op te vangen.

Hangende waterkoelers