Wat is het?
Robbeneiland was tussen 1962 en 1991 het gevangeniseiland waar het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime haar politieke gevangenen opsloot. Het staat symbool voor de transformatie van Zuid-Afrika van een onderdrukte samenleving naar een democratie. Al in de tijd van de VOC werd dit eiland voor de kust van Kaapstad gebruikt om slaven en criminelen te laten werken in de steengroeve. Aan het einde van de 19de eeuw en het begin van de 20ste eeuw was het een leprakolonie.

Cijfer: 7 (Je kunt hier alleen met een strak georganiseerde tour naar toe, en vooraf had ik daar veel slechts over gehoord: geen minuut ruimte om zelf even rond te lopen, onverstaanbare gidsen die warrige verhalen vertellen, zelfs veerboten die op de korte overtocht stuurloos raken (60 mensen moesten van zee worden gered in september 2017). Misschien hebben ze maatregelen genomen of trof ik een goede dag, maar het personeel op de boot was uitermate voorkomend en veiligheidsbewust. Het persoonlijke verhaal van de voormalige gevangene gaf het voor mij juist meerwaarde in plaats van alleen maar wat stenen gevangenisgebouwen te bekijken.).

Toegang: Ik had de kaartjes voor de tour zo’n 5 weken vooraf gereserveerd. Ze kosten 340 Rand (ca. 20 EUR).

Hoeveel tijd: De tour, inclusief de bootreis, duurt 3,5 uur.

Opvallend: De boottours vertrekken vier maal per dag vanaf het meest toeristische deel van de haven van Kaapstad. Daar, tussen de dure restaurants en winkels, ligt de Nelson Mandela Gateway to Robben Island. Het is een tentoonstellingsruimte (helaas gesloten), souvenirwinkel én aanlegplaats voor veerboten. In de winkel hebben ze echt van alles met het hoofd van Mandela erop, zelfs pakjes thee.

Mandela-thee

De tours zitten eigenlijk altijd vol, en ook vandaag zitten er zeker 200 man op de boot. Ik weet een plek op het bovendek te bemachtigen en zie Kaapstad met de Tafelberg in volle glorie als we de haven uitvaren. Het is maar een half uurtje varen (12 kilometer). Ik had een vrij kaal eiland verwacht, maar er is nog een aanzienlijk dorpje (waar het personeel van het museum woont), veel groen en veel voormalige gevangenisgebouwen.

Bewoonde deel van Robbeneiland

Bij aankomst worden we direct over een vijftal bussen verdeeld, die ieder hun eigen route over het eiland gaan aanhouden. ‘Mijn’ bus gaat eerst naar de gevangenisgebouwen. Het bijzondere van het museum Robbeneiland is dat voormalige politieke gevangenen die hier hebben vastgezeten, zijn ingehuurd om de rondleidingen te geven. Ze wonen hier nu weer op Robbeneiland, maar dan met hun families.

Voormalig politiek gevangene legt uit wat ze te eten kregen

Onze gids houdt een goed en persoonlijk verhaal, over hoe hij hier kwam en wat hij deed in de 8 jaar dat hij er gevangen zat (hij werkte in de keuken). De enige andere gevangene die telkens genoemd wordt is Mandela – hij had ook toen al een bijzondere status. Veel van de andere regeringsleiders van de afgelopen 20 jaar, inclusief de huidige president Jacob Zuma, hebben hier ook vastgezeten. Zuma onderscheidde zich vooral als voetbalscheidsrechter. Het regime was in de jaren ’60 en ’70 zwaar, met weinig eten en mishandelingen. Later werd dat door de druk van buitenaf beter en ontwikkelde de gevangenis zich als een soort universiteit voor het kader van het ANC.

De cel van Mandela

Na de gevangenis krijgen we een bustour over het eiland. Deze gaat wel heel snel – als je aan de verkeerde kant van de bus zit om foto’s te maken dan heb je pech. We zien onder andere de leprozenbegraafplaats, de dorpsgebouwen van de voormalige bewakers en de steengroeve waar een deel van de gevangenen werkte. Aan de andere kant van het eiland mogen we er even uit om de benen te strekken, wat te drinken te kopen bij een kiosk of pinguïns te kijken (er zitten er een paar langs deze kust, ik zag er twee).

De steengroeve, waar een deel van de gevangenen te werk was gesteld