België blijft een schier onuitputtelijke bron voor dagtrips vanaf mijn huis. Deze zaterdag reed ik naar de omgeving van Waterloo, net ten zuiden van Brussel. De plek is beroemd vanwege de gelijknamige ‘Slag bij Waterloo’ van 1815. Het is de thuisbasis van maar liefst twee mogelijk toekomstige werelderfgoederen: het slagveld van Waterloo en het Panorama van de Slag bij Waterloo. Beide bevinden zich tegenwoordig op het terrein van het Mémorial 1815.

De Leeuw van Waterloo

Ik arriveerde om half 10 in de ochtend, het tijdstip waarop het open gaat. Op de grote parkeerplaats stonden al zo’n 20 auto’s en een bus. Vooraf had ik me al afgevraagd hoe druk het hier zou zijn op een zomerse zaterdag, maar ik bleek de eerste bezoeker van de dag te zijn. De andere voertuigen moeten hebben toebehoord aan het personeel en de ‘acteurs’ die in het weekend delen van de Slag en het 19de eeuwse militaire leven naspelen.

Acteurs in actie

Lang was het slagveld van Waterloo en de enorme Leeuw van Waterloo een populair maar niet zo interessante bestemming voor Belgische schoolreisjes. De tweehonderdste verjaardag van de Slag (in 2015) leidde echter tot een modernisering van het terrein. Er werd een ondergrondse tentoonstelling aangelegd, en de boerderij van Hougoumont – waar een belangrijke episode van de Slag plaatsvond – is volledig gerestaureerd. De autoriteiten zijn waarschijnlijk nog steeds de rekeningen aan het afbetalen: de entreeprijs is een ferme 17 EUR.

Voor dat bedrag krijg je een audiogids die je door de ondergrondse tentoonstelling voert. Het vertelt de historische omstandigheden van de Slag, toont de uniformen en wapens die zijn gebruikt en heeft aanddacht voor de nasleep. Je moet wel erg van militaire geschiedenis houden om de aanbevolen 2 uur vol te maken. Na 3 kwartier had ik het wel gezien.

Via de achteruitgang kom je bij de tweede ‘attractie’ van het complex. Het is het Panorama van de Slag van Waterloo. Het Panorama is een cilindervormig schilderij, daterend uit 1912. Het bevat 14 doeken met vechtscènes. Er is wat extra drama toegevoegd door vóór het schilderij uitgezaagde beelden en landschapselementen toe te voegen. Het schilderij past binnen het panorama-hype van de late 19e en vroege 20e eeuw, en is een van de weinige die zijn overgebleven. Het is vergelijkbaar met Panorama Mesdag in Scheveningen.

Het Panorama

Naast het Panorama staat de enorme Leeuw van Waterloo: een conische kunstmatige heuvel, gebouwd in opdracht van Koning Willem I van Nederland. Dit monument dateert uit de korte tijd dat Nederland en België één land vormden. Precies op deze plek werd de koning geraakt tijdens de Slag bij Waterloo en viel hij van zijn paard. Een jaar of 10 later liet hij dit monument ter herinnering bouwen. De heuvel kan beklommen worden via 226 treden. Op de top is er vrij uitzicht op het voormalige slagveld, nu grotendeels bestaand uit akkerland.

Uitzicht over het Slagveld

Het laatste deel van de bezienswaardigheden die zijn inbegrepen in het toegangsbewijs ligt een paar kilometer verderop. Een gratis pendelbus vervoert de bezoekers tussen de locaties. De Boerderij van Hougoumont was een van de eerste plaatsen waar Napoleon’s Franse leger in aanraking kwam met de geallieerde troepen onder leiding van de Engelsen. Het wordt geassocieerd met een aantal heroïsche daden. Sinds 2015 is dit ook een museum, een meer sfeervolle dan de ondergrondse tentoonstelling op de hoofdlocatie. Een film van zo’n 25 minuten doet verslag van de strijd die rondom de boerderij, waar de Engelsen zich hadden verschanst, plaatsvond.

Boerderij van Hougoumont

De Mémorial 1815 krijgt gemengde recensies op internet, maar de algemene opinie is wel dat de vernieuwing van 2015 een verbetering is ten opzichte van vroeger. Ik heb genoten van mijn 3 uur durende bezoek, het is een soort momentopname bevroren in de tijd. Maar ik denk niet dat het ooit een werelderfgoed zal worden: de Belgen hebben ook nog steeds gedenkplaatsen uit de Eerste Wereldoorlog op de nominatie staan. Dat is een vergelijkbaar erfgoed, maar waarmee nog veel meer emoties zijn verbonden.

Monument Engelse militairen bij Hougoumont