Om een ronde langs de tempels en pagodes van Bagan te maken heb je de keuze uit vele vervoersmiddelen. Je kunt een auto met chauffeur huren, of een koetsje met paard, of een scooter of e-bike, of gewoon een fiets. Ik kies voor het laatste, maar zoek wel een stevig uitziende mountainbike uit met versnellingen en dikke banden. Dat lijkt me toch prettiger fietsen over de heuveltjes en over zandpaden dan een Chinese damesfiets. De huur voor een dag kost 3000 kyat (2,10 EUR). Zo ongeveer iedereen verhuurt fietsen in New Bagan, dus dat is ook om half 8 in de ochtend zo geregeld.

Mijn eerste tempeltje fiets ik al straal voorbij. Er staat ook geen bewegwijzering in het Engels, en het ontcijferen van het Birmees gaat nog steeds maar letter voor letter. Maar ik zie al snel dat ik te ver ben, en draai weer om. De Gubyaukgyi in Myinkaba (gehuchtje vóór Bagan) heeft de Bagan-karakteristieken met originele muurschilderingen, ‘geperforeerde’ vensters en teksten in het Mon-schrift. Het is er donker binnen en de schilderingen zijn in niet zo’n beste staat.

Het volgende doel is een grote tempel, om vanaf de top uitzichtsfoto’s over Bagan te kunnen maken. Er zijn zoveel tempels en pagodes hier (zo’n 4000) dat je soms door de bomen het bos niet meer ziet. Het uitkijkpunt dat ik in gedachten had kan ik niet vinden, maar er in de buurt ligt de grote witte Shwesandaw pagode. Dit is een populair punt om de zonsopgang te bekijken. Nou is het erg bewolkt vandaag, dus geen zon te zien.

Deze piramidevormige pagode heeft 5 niveaus, die je allemaal via steile trappen kunt beklimmen. Gelukkig zijn er stevige handrailingen aangebracht dus je kunt jezelf een beetje omhoog hijsen. De bewolking trekt wat op als ik boven ben zodat er toch enige geslaagde foto’s gemaakt kunnen worden.

De volgende stop zou eigenlijk het archeologisch museum zijn, maar dat blijkt pas om half 10 open te gaan in plaats van 9 uur. Ik drink een flesje Sprite bij het tentje voor de ingang, en fiets daarna maar door langs de laatste resterende stadspoort van Bagan: de Tharabha Gate.

Daar vlakbij ligt de Ananda tempel, één van de grootsten en de meest levendige van Bagan. Hier is het meteen een stuk drukker: met toeristen, met souvenirverkopers en met “gewone” Birmezen.

Op elk van de vier windstreken heeft deze tempel een groot gouden Boeddhabeeld. Daaromheen zijn twee corridors waar je door kunt lopen. Je ziet er half-vergane muurschilderingen, en vele kleine Boeddhabeelden in nissen. Het is een beetje als met de Shwedagon-pagode in Yangon: er is zoveel goud en zoveel kitsch, ik kan het niet zo goed mooi vinden. Wel interessant hier zijn 552 groene, geglazuurde terracottategels die helemaal als een band rondom de buitenkant van de tempel zijn aangebracht.

Schuin tegenover de Ananda ligt de Ananda Ok Kyaung, een veel kleinere kapel maar met erg goed bewaard gebleven muurschilderingen. Hier is ook een beheerder aanwezig: een vrouw met een welkome zaklantaarn. De vier muren aan de binnenzijde van de kapel zijn bedekt met een soort stripverhalen: miniatuurscenes die het dagelijkse en het religieuze leven uitbeelden. De vrouw heeft er ook een paar woorden Engels bijgeleerd, en ze wijst met o.a. op de Portugeze handelaren (mannen met baarden) die hier in de scenes zijn afgebeeld.

Ik pak mijn fiets weer, die onderaan de trap staat. De huurfietsen komen hier zonder slot, blijkbaar wordt er nooit iets gestolen. Ik hoefde vanochtend ook geen borg te betalen, iets wat meestal in andere landen wel gevraagd wordt voordat je er met een toch vrij kostbare mountainbike vandoor gaat. Ik rijd terug naar het Archeologisch Museum, dat nu wel open is. Buitenlanders moeten er 5000 kyat (3,50 EUR) entree betalen. En dat komt bovenop de toegangsprijs van Bagan zelf die ik gisteren al betaald heb: bij de toegang tot de stad werden alle buitenlandse toeristen uit de bus gehaald om voor 20.000 kyat (14 EUR) een pas te kopen die 4 dagen geldig is.

Net als in de meeste tempels waar echt iets te zien is, mag je ook in het museum niet fotograferen. Rugzak en fototoestel moeten zelfs worden opgeborgen in een kluisje. Bij de ingang staan in het Engels al borden met verontschuldigingen dat ze werken aan een beter museum, en dat ook de elektriciteit het niet overal doet. Het is nogal groots opgezet met veel lege ruimte. Toch is er genoeg interessants. Zo hebben ze modellen die de 55 vrouwelijke haardrachten laten zien die zijn afgebeeld op de muurschilderingen in de verschillende tempels van Bagan. Het zijn allemaal paardestaarten met lang zwart haar, maar dan net met een knoop steeds anders. Mannen hadden trouwens maar 5 verschillende haardrachten. Ook verhelderend is de maquette die toont hoe Bagan er in zijn hoogtijdagen (12e eeuw) moet hebben uitgezien. We zien nu alleen nog maar de bakstenen tempels en pagodes die zijn overgebleven, maar in die tijd was het een stad van tussen de 50 en 200 duizend inwoners. Die bevolking leefde in houten huizen, die allemaal verloren zijn gegaan.

Oud Bagan is wel het toeristisch hart van Bagan (en van heel Myanmar), dus het vinden van een geschikte lunchlocatie is geen probleem. Net als vele anderen trek ik naar het zo fraai genaamde “Be Kind to Animals The Moon”, lief zijn voor dieren dus. Het is een vegetarisch restaurant. Het eten is OK, het zelfgemaakte bananenijs dat ik als toetje neem overheerlijk. Tegen enen stap ik weer op de fiets voor mijn laatste tempelbezoek van vandaag.

Ik moet weer een eindje terugfietsen over de doorgaande weg. Daar kom ik eerst langs een intrigerende tempel die ik vanochtend ook al ben gepasseerd. Hij staat niet in mijn reisgids beschreven, maar is toch een plaatje. In elk van de pagodes op het terrein zit een grote Boeddha in rood monniksgewaad.

Naar mijn laatste tempel voor vandaag, de Sulamani, is het een eind fietsen over een zandpad. De zon is inmiddels weer flink gaan schijnen: dat is mooi voor de foto’s, maar niet zo fijn voor het fietsen. Ook met je blote voeten over het tempelterrein lopen is zo midden op de dag heel heet aan je voetzolen. Volgens sommigen is de Sulamani de mooiste tempel van Bagan, en van wat ik vandaag gezien heb ben ik het daar mee eens. Hij is wat verfijnder, meer ‘af’ dan veel van de anderen.

Binnen zijn er weer veel muurschilderingen. Hier valt genoeg daglicht binnen om veel afbeeldingen zo te kunnen bekijken. Ik volg ook een tijdje een groepje toeristen met Engelstalige gids: zij laat met de zaklantaarn nog wat details zien. Zo zijn er ook hier scenes uit het dagelijks leven van de middeleeuwse Birmezen afgebeeld. We zien o.a. een vrouw thanaka maken, de gelige stof die veel inwoners van Myanmar nog steeds op hun gezicht smeren tegen de zon.

Net als de Ananda tempel heeft de Sulamani tempel een ring van geglazuurde terracotta figuren om de buitenmuur. In dit geval bestaat die uit gele en groene bloemmotieven.

Ik heb mijn lijstje voor vandaag afgewerkt en ben erg toe aan een verfrissende douche. Als je hier in Myanmar buiten loopt ben je binnen de kortste tijd smerig: altijd maar met blote voeten over die toch niet zo schone tempelgronden lopen, met je slippers door plassen en modder want als het een keer regent dan staan meteen de straten blank, en niet te vergeten het zweet dat van mijn lichaam stroomt. Terugfietsen kost me nog wel een half uurtje, en ik stop zelfs nog een keer voor een koel drankje bij een ‘benzinestation’ – een plek waar ze literflessen benzine verkopen voor de motoren en brommers. De baas zet speciaal een rieten ligstoel voor me neer om even bij te komen.