Wat is het?
De Historische centra van Berat en Gjirokaster herbergen traditionele woningen en monumenten uit de Ottomaanse tijd (15e tot 18e eeuw). In Gjirokaster waren het de landeigenaren die in de omgeving van het kasteel stadshuizen lieten bouwen van meerdere verdiepingen hoog. Gjirokaster trad in 2005 als eerste van de twee toe tot de Werelderfgoedlijst, Berat werd er drie jaar later aan toegevoegd.

Cijfer: 7,5 (De vele torenhuizen in deze stad, geplaatst tegen de bergwand, zijn een plaatje. Er staan er zo’n 200 op de monumentenlijst, en ze zijn allemaal in privébezit. Sommige zijn nog bewoond, andere een museum en weer andere staan leeg. Gjirokaster is verder ook een gezellige en gastvrije plaats, met een voormalige bazaar en het kasteel waarmee het allemaal begon.)

Toegang: Ik betaalde telkens 200 lek (1,40 EUR) om ergens binnen te komen, zoals in het kasteel, twee torenwoningen en het etnografisch museum. Met nog 25 EUR voor een overnachting en eten rond de 5 EUR is dit wel een spotgoedkope bestemming.

Hoeveel tijd: Ik heb er overnacht, en er zo’n halve dag rondgelopen. Gjirokaster ligt op 3 uur busafstand van Berat, de andere helft van het werelderfgoed dat ik de volgende dag bezocht.

Opvallend: De bus uit Sarande zette me af aan de voet van de heuvel waar Gjirokaster tegenaan geplakt ligt. De nieuwe stad ligt beneden, het historische centrum bijna op de top. Je kunt met een taxi of lokale bus naar boven, maar ik ging lopen. Daar kreeg ik geen spijt van want onderweg heb je juist het beste zicht op de stad. In de stad zelf zijn de straten al even steil. Op zoek naar een bepaald restaurant maakte ik de vergissing een verkeerde straat in te slaan. Die liep naar beneden, dus ik moest het hele eind weer omhoog. Als je hier slecht ter been hebt, heb je een echt probleem. En wat zouden ze doen als het hard heeft geregend of vriest? De straten zijn ook nog eens bedekt met ongelijke stenen.

Zicht op een deel van de oude stad van Gjirokaster

Een aantal van de drie verdiepingen hoge ‘torenhuizen’ kun je bezoeken. In het Etnografisch Museum is zo’n huis met oorspronkelijk interieur nagebouwd. Het Skenduli-huis daar schuin tegenover is na de val van het communisme weer in handen van de oorspronkelijke familie gekomen, en die geeft rondleidingen. Op de derde etage woonde men in de zomertijd, het is grotendeels open zodat het de frisse wind vangt. De tweede etage was meer voor in de winter, en ook de oudere familieleden leefden meer aan de warmere binnenkant van het gebouw. Hoe meer schoorstenen een huis had, hoe rijker de familie. En dit huis heeft heel wat schoorstenen verklaart men trots. De rondleiding is wat gehaast, vader en dochter(?) worden een beetje overvallen door de gestage aanloop van bezoekers die ze het huis willen laten zien. Je mag alleen onder begeleiding rondlopen en geen foto’s maken.

Tegen het einde van de middag loop ik helemaal omhoog naar de top van de heuvel waar het kasteel ligt. Het is nu grotendeels in gebruik al militair museum, ze hebben er buitgemaakte kanonnen van de Italianen en Duitsers staan uit de Tweede Wereldoorlog. En op de binnenplaats staat ook nog steeds het tijdens de Koude Oorlog naar beneden gehaalde Amerikaanse vliegtuigje dat op spionage was of gewoon verdwaald.

Amerikaans vliegtuig uit de Koude Oorlog

Iets oudere historie zie je terug in de twee tekke op het terrein: graftombes van Sufi-heiligen die een religieuze bedevaartsplaats zijn geworden. In Bosnië had ik die ook al eens gezien (de fameuze Blagaj tekke)), deze hier in Zuid-Albanië lijken niet of nauwelijks meer bezocht te worden.

De volgende ochtend ga ik nog langs een derde torenwoning: het Zekate huis. Dit is misschien wel het mooiste van Gjirokaster, het ligt ook helemaal bovenin de stad. Ik ben er al voor openingstijd, maar een oude man die in de tuin zit roept me binnen. Dit is met recht een torenwoning, heel steil en hoog. De man zelf heeft geen zin om helemaal naar boven te klimmen, en laat me rustig alleen rondkijken. Wel een verademing ten opzichte van het huis van gisteren. De interieurs zijn overal een beetje hetzelfde, met als climax de ‘bruidskamer’ met bewerkt houten plafond, beschilderde muren en schoorsteen.

De mooiste kamer van het Zekate huis