Wat is het?
Gebel Barkal en de plaatsen in de Napata-regio zijn een heilige berg en archeologische resten in het noorden van Soedan. Ze dateren uit de 8ste eeuw voor Christus, toen de stad Napata de hoofdstad was van het bloeiende koninkrijk Kush. Nu vind je er opgravingen van begraafplaatsen, piramidevormige graftombes, tempels en paleizen. Het werelderfgoed bestaat uit 5 verschillende locaties, verspreid over een 60 kilometer lange strook langs de Nijl.

Cijfer: 8 (Als je zoals ik nog nooit in Egypte bent geweest, is dit een indrukwekkende introductie in de godsdienst van de oude Egyptenaren. Zij brachten het via de Nijl zuidwaarts naar Nubië (Noord-Soedan). Met alleen al het kijken naar hiërogliefen maak je me gelukkig, en daar zijn er hier veel van. Heel mooi is ook het met kleurige muurschilderingen van goden, godinnen en hun helpers bedekte graf in El Kurru.)

Toegang: Ik heb hier geen entree betaald, een onbepaalde som aan entreekosten was inbegrepen in de vaste prijs van mijn georganiseerde reis. Er is bij Gebel Barkal ook geen afgeschermde ingang of aanduiding van entreeprijzen (er lopen wel opzichters rond). Volgens de Bradt reisgids kost het 20 Soedanese Pond (2,80 EUR). De Gebel Barkal is een 100 meter hoge heuvel aan de rand van de stad Karima, en je loopt er zo naar toe.

Hoeveel tijd: Al met al ben ik 3 dagen in deze regio geweest. Gebel Barkhal bezoeken kost ongeveer een halve dag, El Kurru een uurtje (één van de twee tombes aldaar was gesloten voor restauratie) en Nuri ook zoiets. De andere 2 locaties van dit werelderfgoed heb ik niet bezocht: ze zijn kleiner en nauwelijks uitgegraven.

Opvallend:
De Gebel Barkal is een 100 meter hoge heuvel in de vorm van een tafelberg. We zijn natuurlijk weer de enige toeristen op het complex. Maar niet de enige westerlingen: twee groepen archeologen zijn bezig met opgravingen. Vanuit de eerste groep komt een vrouw op ons af, die Nederlandse blijkt te zijn. Ze wou even checken of wij ook Nederlands waren, ze had gehoord dat er landgenoten in het hotel bij de Gebel Barkal verbleven. Voor ons kan ze mooi uitleggen waar ze mee bezig zijn. Ze hoort bij de Italiaanse archeologen, die een klein gebouw met veel pilaren aan het uitgraven zijn. Ze weten niet waar het voor diende, en hebben ook nog niets bijzonders ontdekt. Ze blijven er nog 2 weken aan werken, en bedekken het dan weer met zand om het te beschermen.

De berg met daarvoor de Amon-tempel

Ernaast liggen de resten van de grote Amon-tempel. Ook hier zijn archeologen druk aan het werk, plus lokalen die emmers met zand verplaatsen. Deze groep werkt onder supervisie van de Soedanese overheid. Dit is de best bewaard gebleven tempel op het terrein, hoewel de echte prijsstukken in musea elders in de wereld zijn beland (Berlijn, Washington). De ceremoniële ingang van de tempel verliep vanaf de Nijl, vanaf waar de farao’s aan kwamen varen, via een pad omzoomd door beelden van rammen. Vijf van deze beelden zijn nu nog te zien, een beetje afgesleten door wind en zand.

Om de hoek ligt de tempel van Mut. Twee zuilen met slangenkoppen staan er fier overeind. Ze vertegenwoordigen de moedergodin Hathor, die de gedaante van een slang kon aannemen.

De tempels van Gebel Barkal liggen dus langs dat stukje van de berg dat grenst aan de Nijl. Als je daarna weer een zandvlakte doorkruist (kwartiertje lopen), kom je bij de piramides van Gebel Barkal. Dit was een begraafplaats van de koninklijke familie. De piramides dateren van een iets latere periode dan de tempels, toen de macht binnen het Nubische rijk was verplaatst van Gebel Barkal naar Meroë. Deze piramides zijn dan ook in Meroïtische stijl gebouwd, waar we over een paar dagen nog veel meer van zullen zien als we Meroë bezoeken.

Deze Soedanese piramides zijn een stuk kleiner dan de Egyptische. Ze zijn ook steiler, het lijken meer driehoeken dan piramide-vormen. Het zijn de eerste exemplaren die we zien in Soedan.

Piramides van Gebel Barkal

Na de lunch rijden we nog even terug naar de voet van de berg. Vanochtend hebben de Italianen die aan het restaureren zijn toegezegd dat we het heiligdom in de Tempel van Mut mogen bekijken als zij lunchpauze hebben. Van buiten lijkt het net een schuurtje, maar binnenin (uitgehouwen in de rotswand) zijn twee ruimtes bedekt met tekeningen en hiërogliefen. Erg mooi.

We rijden dan een kilometer of 10 verder naar El Kurru. Aan de rand van dit dorpje hebben vroeger ook piramides gestaan, maar die zijn grotendeels verdwenen. Wat ze er nog wel hebben zijn de ondergrondse graftombes. Twee ervan zijn beschilderd van binnen. Een door Qatar gesponsorde missie is een derde aan het uitgraven. Hier hebben ze drie kamers ontdekt, waarvan de laatste nog niet geopend is.

In groepjes van 8 dalen we de steile trap af naar het ondergrondse deel van de enige van de tombes die open is voor publiek. Het is er donker, maar met de lamp van de gids kunnen we de muurschilderingen goed bekijken. Deze zijn ontzettend goed bewaard gebleven, alleen de onderste rand is niet lang geleden door water aangetast nadat de tombe overstroomd is geraakt.

In de tombe van El Kurru

Tegen zonsondergang beklimmen we dan nog de Gebel Barkal. Er is geen pad, je zigzagt gewoon tussen de stenen door omhoog. Het is wel steil, maar met 10 minuten was ik boven. Op de top is de berg inderdaad zo plat als een tafel. De piramides zijn vanaf hier nog maar een plukje pieken in het zand. Het is er druk boven: zo’n 50 man aan toeristen en lokale jongeren staan naar de ondergaande zon te kijken. Naar beneden gaat nog sneller dan naar boven: iedereen laat zich van een met zand bedekte zijwand afzakken, als je valt land je in ieder geval lekker zacht.