Voor een land zonder echte grote bezienswaardigheden (en zonder werelderfgoederen!) was het toch een memorabele reis. Vooral de Koerden zelf maken het verschil. Je kunt merken dat ze lang geïsoleerd hebben geleefd, en nu heel blij zijn dat ze in een vrije en veilige regio onder eigen bestuur leven. Het is een heel fotogeniek gebied, en de mensen vinden het geen enkel probleem om te poseren. Zelf lopen ze ook overal met camera’s en mobiele telefoons rond en maken minstens evenveel foto’s van elkaar.

Voor mij waren de hoogtepunten:
– de Jezidi-tempel van Lalesh: zo obscuur en typisch voor de charme van het Midden-Oosten, op je sokken door een zwartgeblakerde grot met heilige olijfolievaten
– Now Ruz in Suleymania: een miljoen mensen in traditionele kledij aan het feesten op opzwepende Koerdische muziek en zonder enige wanklank

We kwamen onderweg maar één andere westerse toerist tegen: een Spanjaard die we troffen in de donkere grotten van Lalesh. En verder nog wat Duitsers die 3 maanden gingen werken aan een treintje in het pretpark van Rawanduz. Zolang Iraaks Koerdistan zo weinig wordt bezocht, houdt het zijn charme. Het is nu al behoorlijk modern en welvarend, en als het nog opener wordt gaat het speciale er vrees ik wel vanaf.

Voorbereiding

Zo’n georganiseerde reis is wel eens lekker makkelijk: je hoeft eigenlijk niks voor te bereiden, alleen maar te betalen. Wel heb ik me ingelezen aan de hand van een paar boeken over (Iraaks) Koerdistan. Er is voor Iraaks Koerdistan geen visum nodig: je krijgt bij aankomst een stempel in je paspoort dat je 15 dagen mag blijven.

Vervoer

Vliegtuig
We vlogen naar Erbil met Austrian Airlines. De verbindingen met overstap in Wenen zijn uitstekend. Het is zo’n anderhalf uur van Amsterdam naar Wenen, en dan nog 3,5 uur door naar Erbil. De vluchten zaten niet helemaal vol. Je krijgt ook nog iets te eten (pasta en een toetje) en genoeg te drinken. Bijkomend pluspunt is dat het vliegveld van Wenen kleinschalig is en heel prettig om over te stappen of even te verblijven. Ook op het vliegveld van Erbil is de sfeer heel ontspannen.

Bus
We werden door de competente Koerdische chauffeur Karzan rondgereden in een ruime minibus. De wegen zijn vrij goed, in ieder geval allemaal geasfalteerd en je kunt er goed doorrijden. Files kennen ze echter ook in Koerdistan, en de medeweggebruikers worden daar erg onrustig van. Meerdere keren hebben we meegemaakt dat de tegenliggende rijbaan ook maar in gebruik werd genomen, zodat de auto’s die van de andere kant kwamen via de berm verder moesten.

Overnachtingen

Erbil
Hotel Safeer is een modern hotel met 32 kamers in het centrum van Erbil. Het ligt op een minuut of 20 lopen van de Citadel, aan het eind van de straat. Heel vriendelijke eigenaar die goed Engels spreekt. Je kunt er ook gemakkelijk geld wisselen. Ontbijt is een buffet(je) met de gebruikelijke combinatie van tomaat, komkommer, schapenkaas en vers brood. Er is goed draadloos internet op de kamers.

Website: Hotel Safeer

Duhok
Het Khani Hotel ligt op een prominente plek in het hart van de stad Duhok, met volop eettentjes en supermarktjes in de buurt. Het heeft een chique uitstraling, en is net een tandje luxer dan het hotel in Erbil. Uitgebreid ontbijtbuffet, het beste van de hele reis. Ook hier is gratis wifi. De TV heeft alleen maar zenders uit de golfstaten en Bagdad, waar vrijwel continu wordt gepraat door Arabisch uitziende mannen (soort radio).

Website: Khani Hotel

Rawandoz
Het Pank Resort is een bungalowpark bovenop een berg. Ik heb hier mijn eigen huisje, met woonkamer, slaapkamer, badkamer en zelfs een keuken. Het waait enorm op het terrein. Het is ook een heel groot complex, ver lopen naar de receptie of het restaurant. Er is TV en zelfs internet (beveiligd met een code die ik niet heb gevraagd). Eten is er duur. Ontbijt wordt geserveerd aan tafel, met gebakken ei en yoghurt.

Website: Pank Resort

Suleymania
Het Assos Hotel ligt aan het einde van de hoofdstraat van Suleymania. Het heeft een eigen restaurant. Het is het drukst bezochte hotel van deze reis. Er is heel snel internet. Ontbijt is een buffet, gewoontjes. Het is een al wat ouder hotel, en er komt wel eens wat naar beneden als je iets vastgrijpt (in mijn geval: de rail met kledinghangers in de kast).

Website: Assos Hotel
Prijs: 90 US dollar (geadverteerd in hotel)

Eten

Je kunt er prima eten, geen enkele keer is het tegengevallen. Alleen op vrijdag en op feestdagen was er bijna geen restaurant open.

Ontbijt
Bij alle hotelovernachtingen zat het ontbijt inbegrepen. Bijna altijd was dat een buffet met de Koerdische favorieten tomaat, komkommer, schapenkaas en/of La Vache Qui Rit, brood en thee. De standaard voor het hele Midden-Oosten eigenlijk, maar het smaakte elke dag goed. Voor koffie hebben ze soms Nescafé, maar meestal was het niet te drinken. Je kunt het de hele dag maar het beste bij thee houden.

Lunch en diner
We lunchten meestal uitgebreid, als tussenstop op onze dagtocht met de bus. Soms in een wegrestaurant, soms in een plaatsje. Bij dergelijke restaurants hebben ze voornamelijk kebab, en soms ook rijst met kip of iets dergelijks. In de grote steden Erbil en Suleymania zijn daarnaast ook luxere restaurants waar je Italiaans kunt eten of (mijn favoriet!) Libanees.

Voor het avondeten haalde ik meestal ergens een broodje döner kebab, of wat snacks bij een supermarkt.

Kosten

Koerdistan heeft (nog) geen eigen munt. Ze gebruiken de Iraakse dinar, en je kunt op de meeste plekken ook met dollars betalen. Voor dat laatste is er een vaste wisselkoers. Op straat betaaal je zo’n 1000 dinar (0,60 EUR) voor een broodje kebab, en 500 dinar voor een fles water. In de duurdere restaurants, en dat zijn meestal Libanese of Italiaanse, kan het zo oplopen tot 20 dollar voor een maaltijd.

Deze verzorgde reis is met 2245 EUR wel aan de dure kant voor 10 dagen. Het is dan ook een van mijn duurste reizen ooit, omgerekend naar kosten per dag. De prijzen zijn in Koerdistan flink gestegen, en zeker de hotels hebben West-Europese prijzen. Naast de vaste reissom heb ik weinig uitgegeven, slechts zo’n 185 US dollar.