Suleymania is de tweede stad van Iraaks Koerdistan. Het wordt beschouwd als de culturele hoofdstad van het land. Ook is het een rebelse stad waar veel geprotesteerd wordt; de grootste opstand was in 1991 tegen het toenmalige regime in Bagdad. In de stad is de Amna Suraka, ofwel de Rode Gevangenis, de belangrijkste getuigenis van het tijdperk van Saddam Hussein.

In 1991 wisten de Koerdische opstandelingen deze gevangenis in handen te krijgen. De kogelgaten zitten nog in de muren en er is een wachttoren naar beneden gevallen, maar verder is het complex in originele staat. We krijgen er een rondleiding door een jonge lokale gids die goed Engels spreekt. Eerst zien we de cellen: hokken met tralies waar groepen gevangenen tegelijk werden vastgehouden. En isoleercellen en speciale vrouwencellen.

In de Rode Gevangenis

Even verderop wordt het gruwelijker: de martelkamers, met de haken waaraan mensen werden opgehangen nog aan het plafond. De wanden zijn geluiddempend bedekt met hout. In een ander gebouw is een fototentoonstelling over de Koerdische opstand van 1991, en de Massale Uittocht die daarop volgde toen het Iraakse leger die neersloeg. Twee miljoen Koerden sloegen tegelijk op de vlucht de bergen in, de meesten naar Iran zoals onze gids die toen nog een kind was. Tot slot is er de Spiegelzaal, waar 182.000 stukjes glas de Koerdische slachtoffers representeren.

Eenmaal weer in de frisse buitenlucht maken we nog wat foto’s bij de tanks en ander wapentuig dat op de binnenplaats verzameld staat. Het zijn producten uit de Sovjet-tijd. De lokale bezoekers klimmen er bovenop om de mooiste plaatjes te kunnen schieten. Inmiddels is het flink druk geworden in het museum: zo zijn er twee bussen gearriveerd uit de Iraakse stad Najaf. Het zijn sji’itische moslims, een groep die net als de Koerden erg geleden heeft onder het regime van Saddam Hussein. Nu zijn ze net als wij vast in de stad om morgen de festiviteiten rond nieuwjaar mee te maken.

Het wapentuig staat nog op de binnenplaats

Niet al te ver van de Rode Gevangenis ligt het Slemani museum. Dit is volgens de bordjes het op één na grootste historisch museum van Irak en het grootste van Koerdistan. Ook hier is het druk met Iraakse toeristen, de meesten al in hun mooiste kleding – wat voor de vrouwen lange kleurige jurken betekent.

Opvallend veel van de objecten in het museum zijn kopieën, je vraagt je af waar de originelen zijn. Misschien ergens in een Europees museum? Toch zitten er wel mooie dingen bij, bijvoorbeeld uit het (werelderfgoed) Hatra dat rond het begin van de jaartelling door de Parthen werd gebouwd. Topstuk is een met koppen versierde deurpost.

Hoofdjes uit Hatra

Voordat we in de stad losgelaten worden brengt de bus ons nog naar de berg Azmar, waarvandaan je een goed uitzicht over de stad Suleymania hebt. Het is echter zo heiig dat je geen goede foto’s kunt maken. Wel is goed te zien hoe enorm groot het is, er wonen zo’n 1,5 miljoen mensen en men blijft driftig doorbouwen.

Een deel van de groep gaat dan naar het pretpark op de berg, en ik laat me afzetten in het centrum bij de bazaar. Deze beslaat een flink deel van het hart van de stad. Hij is grotendeels overdekt. Het lijkt ook of er geen eind aan komt, zo groot is het. Je kunt er alleen maar in ronddwalen, er zijn oneindig veel zijpaadjes. Wel heeft ieder deel van de bazaar zijn eigen specialiteit. Dit varieert van vlees tot stof voor dameskleding tot juwelen. Het is echt opvallend hoeveel gouden sieraden er te koop zijn, die moeten wel heel populair zijn onder de lokale bevolking.

Groentekar in de bazaar

Twee van de vele goudwinkels

Het is druk in de nauwe gangen van de bazaar. Morgen is het zo gezegd een feestdag, en nu lijkt het wel een koopavond c.q. koopmiddag. Mensen moeten nog snel van alles inslaan om genoeg eten in huis te hebben, om de haren fris geknipt te hebben en hun nieuwe outfit op te halen. De vrouwen drommen samen bij de stoffenwinkels, de mannen hebben meer oog voor de nieuwste mobiele telefoons. Ik snack er mijn lunch bij elkaar: een groot glas vers geperst sinaasappelsap bij het ene tentje, en een broodje kebab bij een ander populair stalletje.

Koopmiddag voor Now Ruz

Aan de rand van de bazaar staat een oude(re) moskee met een mooi turquoise betegelde minaret. Hier maak ik nog wat foto’s, en ga dan proberen de weg naar het hotel terug te vinden. Een plattegrond van de stad heb ik niet: geen toeristen, geen reisgids, geen plattegrondjes. Gelukkig stuit ik al snel op twee reisgenoten waarvan er een hier gisteravond al heeft rondgelopen. Die weet de weg naar het hotel, en wijst me meteen op ‘de Grote Moskee’ die ik nog niet eerder had ontdekt. Uit de minaret schelt net de oproep tot gebed dus we kunnen er niet naar binnen.

Het is nog een flinke wandeling van zo’n 40 minuten terug over de Salim Street naar Hotel Assos. Gelukkig is er genoeg te zien. Drankwinkels bijvoorbeeld: het is echt opvallend hoe drankverkoop in dit islamitische land wordt getolereerd, in de meeste Arabische landen gebeurt dat alleen onder de toonbank. Je ziet hier op straat ook bierreclames en in de meeste restaurants is het geen probleem om bier of iets sterkers te bestellen. Verder is men druk bezig met het opbouwen van de podia voor het feest van morgen.

De Grote Moskee

Voor het diner zijn we uitgenodigd bij een Koerdische vriend van onze reisleidster. Hij woont in een modern en vrij ruim huis in een buitenwijk van Suleymania. Hij woont er samen met zijn vrouw en twee kleine kindjes. Die laatste twee eisen alle aandacht op, vandaar dat een tante het avondeten heeft klaargemaakt. Het is dolma, een typisch Koerdisch gerecht van met rijst gevulde en gestoofde groenten. Net zoiets als de Griekse dolma, maar die zijn alleen gewikkeld in druivenbladeren. Hier wordt een enorme schaal op de grond gepresenteerd, waar we met z’n tienen nog niet eens doorheen komen.

Buiten het huis van onze gastheer