Wat is het?
De Hout- en Kartonmolen van Verla is een voorbeeld van 19e-eeuwse plattelandsindustrie. Via het water werden boomstammen aangevoerd, die in de fabriek klein werden gezaagd en tot pulp vermalen. Daarna werd er karton van gemaakt: 2000 ton per jaar, voor de export naar Rusland, Europa en Amerika. Het complex omvat een aantal gebouwen: het huis van de directeur, de kartondrogerij, opslagplaatsen, werkplaats, molen. De huidige molen dateert uit 1882, en bleef in bedrijf tot 1964. De fabriek sloot toen de laatste werknemers met pensioen gingen.

Cijfer: 6,5 (Er staan een paar goed bewaard gebleven 19e eeuwse houten en bakstenen gebouwen, maar de kers op de taart is toch de werking van de fabriek zelf. Helaas mag je daar geen foto’s maken, maar het staat er nog allemaal alsof ze pas gisteren gesloten is. Wat een arbeidsintensief proces was het om wat stukken karton te maken! Een paard dat de bomen uit het water naar de fabriek sleepte, mannen die de bomen met zaagmachines tot handzame en “schone” stammetjes maakten en vrouwelijke arbeiders die niets anders deden dan stukken karton afsnijden en stapelen.).

Toegang:  Het terrein is gratis toegankelijk, en daar kun je alle historische gebouwen van de buitenkant bekijken. Er is ook een cafeetje en er zijn zelfs 2 souvenirwinkels. Voor een rondleiding door het fabrieksmuseum betaalde ik 8 EUR.

Hoeveel tijd: Ik was er ongeveer anderhalf uur, waarvan één uur op rondleiding door het museum. De rondleiding zelf was alleen in het Fins: er was een groep van zo’n 30 man uit alle windstreken aanwezig die op Finse les zaten. Ik kreeg wel keurig een tekst in het Nederlands mee, met uitleg per ruimte waar we langskwamen. Heel interessant was ook de film die aan het begin van de rondleiding getoond wordt: daar zie je de hele fabriek in werking. Het zag er vrij schoon en idyllisch uit.

Opvallend: Al rijdende naar Verla in het oosten van Finland worden de wegen steeds smaller en de bossen steeds dichter. Ik rijd er vrij vroeg in de ochtend, en hoop elanden te zien. Ik moet het echter doen met vele borden “pas op voor overstekende elanden” langs de kant van de weg, en een heel klein konijntje dat voor de wielen van mijn auto uitrent.